Yunus Emre Kimdir? Hayatı, Edebi Kişiliği, Eserleri
Hayatı
“Yunus Emre”nin hayatı hakkında kesin bilgi yoktur, eldeki bilgiler ise menkıbelerden hareketle oluşturulmuştur. 1240-1320 yılları arasında yaşadığı, Eskişehir’de doğup öldüğü tahmin edilmektedir. Eskişehir’in Sivrihisar ilçesinde yer alan Sarıköy’de yetişmiş Ankara’nın Nallıhan ilçesindeki Taptuk Emre Dergâhı’nda yaşamıştır. Taptuk Emre’nin dervişlerinden olup onun dergâhında yıllarca ilim öğrenmiştir. Moğol istilası nedeniyle insanların düştüğü bunalım ve ruhsal çöküntüden onları kurtarmaya çalışmıştır.
Edebi Kişiliği
- Anadolu Türklüğünün önemli ruh mimarlarından olan Yunus Emre, Anadolu’daki Türk edebiyatının (tekke, halk, divan) öncüsüdür.
- Hayatı boyunca şan ve şöhretten uzak durmuş, tasavvufu bir yaşam biçimi olarak seçmiş ve şiirlerinde dile getirmiştir.
- Lirik ve didaktik şiirlerinin özünü, Allah ve insan sevgisi oluşturur.
- İlahi aşk ve Hümanizm (insan sevgisi) onun şiirlerinin asıl temalarıdır.
- Aruzla yazdığı Risaletü’n-Nushiyye adlı mesnevisinde kinayeli sembollerle, akıl, iman, sabır gibi konulardan söz etmiş, bunların arasına Kur’an-ı Kerim’den kıssalar yerleştirmiştir.
- Coşkun bir lirizmle yazdığı birçok ilahisinde tasavvufun zorlu yönleri ve insanın nefsiyle olan mücadelesi üzerinde durmuştur.
- Buna bağlı olarak insanlara, Allah’a yaklaşıp dünya işlerinden uzak durmayı öğütlemiştir.
- İnsanların maddi zevklerden kurtulup insan-ı kâmil mertebesine ulaşması gerektiğini dile getirmiştir.
- Edebiyatımızda ilahi türünün kurucusu ve en büyük temsilcisi olmuştur.
- İlahilerinde “dünyanın geçiciliği, hoşgörü, dostluk, kardeşlik, iyilik yapmak” gibi kavramlara önem verdiği görülür.
- Özellikle hoşgörü mesajları içeren şiirleri sayesinde bütün dünyada kabul görmüş ve beğenilmiştir.
- Şiirlerindeki gerek millî gerekse evrensel temalarıyla çağlar ötesinden bugüne dek sesini duyurmayı başarmış ender sanatçılardan biridir.
- Şiirleri; kolay yazılmış izlenimi veren ve basit gibi görünen fakat sağlam bir ahenge ve yapıya sahiptir. Bu tarz şiirler edebiyatta “sehl-i mümteni” olarak değerlendirilmektedir.
- Duygu ve düşüncelerini en güzel ve kısa deyişlerle ifade etmeyi bilen sanatçı; bir kitabı dolduracak özellikte anlam derinliği olan düşünceleri bir tekerleme kolaylığı ile söylemeyi başarmıştır
- Geniş halk kitlelerine seslendiği için dili son derece yalındır.
- Genellikle heceyle ve dörtlük nazım birimiyle yazan şair, aruzla ve beyit nazım birimiyle de yazmıştır. Heceyle yazdığı şiirlerinin dili olukça yalındır.
- Dinî-tasavvufi halk edebiyatının en büyük şairi olarak kabul edilmektedir.
- Düşünceleri, şiirleri bugün bile insanları etkileyen şaire öykünen ve benzer adlarla (Âşık Yunus, Derviş Yunus vs.) şiir yazan başka sanatçılar bulunmaktadır.
- 1991 yılı UNESCO tarafından “Yunus Emre Sevgi Yılı” ilan edilmiştir.
Eserleri
Risâletü’n- Nushiyye: Mesnevi şeklinde ve aruz ölçüsüyle yazmıştır. Nasihatname sayılabilecek dinî, tasavvufi, ahlaki ve öğretici nitelikte bir eserdir.
Divan: Genellikle heceyle yazdığı ilahi tarzındaki şiirlerini topladığı eseridir. Divan’ın nüshaları arasında değişik şiirler karışmış ve bazı mısralar değişmiştir.